AIKIDO

(Jan Brand, Auckland, New Zealand, 1994)

Aikido is een ‘moderne’ Japanse gevechtskunst, ontwikkeld door O-Sensei Ueshiba Morihei (1883-1969). De wortels van Aikido zijn echter heel oud, want er wordt gebruik gemaakt van disciplines die afstammen van de oude Samurai van Japan. De O-Sensei zelf studeerde verschillende vechtsporten. Zoals Tozawa Kito Jujitsu, Nakai Yagyu zwaardvechten (Ken Jutsu), Sinkage Jujitsu van Sokaku Takeda, stok- en speervechten etc. etc.

DAITORYU

De Daitoryu stijl bestaat bijvoorbeeld al 700 jaar. Generaal Shinra Sanuro Yoshimitsu was degene die een systeem van technieken ontwikkelde om met blote handen te vechten tegen gewapende krijgers. Het was gericht tegen de kwetsbare armen en polsen van de vijand met behulp van Atemi-waza, de Tekatana en Kansetsu-waza. Dit systeem (Daito-ryujujitsu) is in de praktijk gebracht door 32 generaties van de Takeda familieclan en feitelijk de belangrijkste wortel van Aikido.
Vanaf ongeveer 1917 tot de late jaren ’30, heeft de O-Sensei zijn eigen systeem ontwikkeld, genaamd Aiki-Jutsu, met nadruk op gevechtsvormen. Later, rond 1942, toen de nadruk anders kwam te liggen, veranderde hij de naam in Aikido. De oprichting van de Aikido Associatie in Tokyo, de Aikikai So Hombu, dateert van 9 februari 1948. Het is dus een moderne budovorm, aangepast aan onze tijd. De grondlegger van Aikido heeft een ‘manier van leven’ uitgedragen die is gebaseerd op Aiki. In dit essay zal ik enkele onderwerpen behandelen die erg belangrijk zijn voor zowel Aikido als het dagelijks leven.

SHISEI

Shisei betekent houding of positie, maar het is ook een uitdrukking voor de innerlijke energie van een persoon. Hoe bereik je een goede Shisei? Om te beginnen moet je je lichaam, de drager van de Ki (eenheid, kosmische energie, levensadem), in goede staat brengen, het voorbereiden.
De ruggengraat moet recht zijn. Als je net doet of je met je hoofd tegen de hemel drukt, dan vindt je ruggengraat automatisch de goede houding. Gooi niet je borst naar voren als een soldaat die in de houding staat. Je schouders moeten ontspannen zijn en neutraal, de anus gesloten, de billen tegen elkaar, de Ki gecentreerd in de buikstreek en het lichaam in rust (geen spanning).
Na het bereiken van Shisei, is de volgende opgave de correcte Kokyü (ademhaling). Ko betekent hier uitademen en Kyü is inademen. Alle levende wezens ademen zuurstof in en stoten kooldioxide uit. De correcte Kokyü is een buikademhaling, langzaam, diep, lang en natuurlijk. Concentreer op de uitademing. Pers de adem naar buiten en laat je longen zelfstandig inademen. Het is belangrijk goed te letten op je ademhaling tijdens de Aikidotraining, maar ook in het dagelijks leven. Correcte Shisei en Kokyü zijn het resultaat van regelmatige oefening. De kracht van de ademhaling (Kokyuryoku) komt niet uit jezelf, maar uit het Universum.

KAMAE

Kamae wordt vaak gezien als het sleutelwoord van de krijgskunsten. De voornaamste betekenis van Kamae is voorbereiding, op je hoede zijn, de wijze waarop wapens worden vastgehouden. Het is afgeleid van het werkwoord Kamaeru, wat staat voor bouwen, voorbereiden, klaar voor de start staan, op de uitkijk staan. In de krijgskunsten staat Kamae voor een structuur die stabiel en veilig is tegen een aanvaller. Het veronderstelt volledige concentratie, aandacht voor het kleinste detail en het zien van de situatie als één geheel.

Bij Aikido stap je van Shisentai (natuurlijke positie) voorwaarts naar Kamae Hidari Hanmi (linker voet voor) of naar Kamae Migi Hanmi (rechter voet voor). Als beide tegenstanders op hun hoede zijn met dezelfde voet voor (links of rechts), dan wordt hun positie Aihanmi No Kamae genoemd. Als ze met de tegenovergestelde voet naar voren staan, dan wordt hun positie aangeduid als Gyaku (tegengesteld) Hanmi No Kamae. Als je een stap verder naar voren doet met je voorste voet, zoals bijvoorbeeld bij Irimi (binnenkomen), dan volgt de andere voet en verandert de positie in Hitoemi of Ura Sankaku (de hiel van de voorste voet bij de grote teen van de andere voet).

Met Kamae worden de basisposities van Aikido aangegeven, aangezien het posities zijn van waaruit je gemakkelijk kunt bewegen naar andere posities. De ware Kamae gaat verder, het vereist dat je jezelf overstijgt, zodat je op elk moment en op elke plek het effectieve antwoord vindt op elke aanval. De ware houding is een oefening in het volledig tot je laten komen van de tegenstander. Je moet kunnen zeggen: “Ik sta hier gewoon, verder niets.”

SHIAI

Hoewel Aikido afstamt van de Samurai, is het speciale eraan dat er geen Shiai (wedstrijd) in voorkomt. De O-Sensei heeft besloten geen Shiai meer toe te staan. Dus Aikidoka die denken dat Shiai in Aikido mogelijk is, hebben het mis. Aikido is namelijk te gevaarlijk voor een echte wedstrijd. Als men Shiai wil, moet men regels instellen en veel technieken van de kunst achterwege laten. Meester Ueshiba heeft veel Shiai gehad tijdens zijn leven, vooral in het proces van ontwikkeling van Aikido. Het komt doordat hij al zijn gevechten won, dat Aikido nu bestaat. Dit mag nooit worden vergeten.
Nadat hij een tegenstanders tijdens zijn laatste Shiai had verwond, ging hij bij zijn geweten te rade en besloot hij Taryutai (wedstrijden / gevechten tussen scholen) te verbieden. De geestelijke gesteldheid van de O-Sensei verschoof van Jutsu naar Do (pad / weg van de harmonie). Zijn lessen waren vol van Ai-Unite (Liefde met een hoofdletter L). Shiai was vanaf dat moment zinloos.
Aikido is geen gevecht tegen iemand. De ‘vijand’ (tegenstander / partner) moet door al jouw liefde worden ingesloten. Als hij je verkeerd begrepen heeft, leid je hem met je liefde naar het pad van de waarheid. Je moet hem jouw pad laten volgen, dat is Aikido. Dus vecht je niet tegen een vijand, maar tegen jezelf, om je slechte kanten halt toe roepen. Deze Shiai is een gevecht van leven of dood.

AI

De O-Sensei omschreef zijn kunst als ‘De weg van de liefde voor de mensheid’. Het is in essentie het tot stand brengen van een relatie tussen jezelf en de kosmische wereld. Daarmee is het een bijdrage aan ons lot en onze toekomst.

 

---